ضرورت استفاده از شاخص های جمعیت شناسی را در مطالعات جمعیت شناسی بیان کنید. |
داده ها و اعداد خامی که در سرشماری ها حاصل می شوند اغلب اطلاعات مقایسه ای مفیدی به ما نمی دهند و لازم است که با استفاده از "شاخص"ها که در علم اپیدمیولوژی بکار می روند، معنا دار گردند. شاخص ها اغلب در قالب میزان، نسبت و تناسب بیان می شوند.
میزان (Rate) : میزان بروز وقایع خاص را در جامعه در طی یک مدت زمانی خاص محاسبه می نماید. میزان دارای اجزاء صورت و مخرج کسر، زمان و ضریب می باشد.
- صورت کسر نشانگر تعداد دفعاتی است که یک اتفاق خاص در یک دوره زمانی خاص رخ می دهد.در میزان صورت کسر بخشی از مخرج کسر است.
- مخرج کسر پس از تعیین صورت کسر معنا پیدا می کند.
انواع مخرج کسر در ارتباط با جمعیت ها عبارتند از:
جمعیت وسط سال: به مقدار برآورد جمعیت در اول مهر ماه گفته می شود.
جمعیت در معرض خطر: به تمام افرادی گفته می شود که بیش از سایر افراد جمعیت در معرض یک خطر خاص قرار دارند. بعنوان مثال در آمار مرگ و میر مادران، جمعیت در معرض خطر در واقع تعداد زنان باردار جامعه خواهند بود.
زیر گروه های جمعیتی: گاه مخرج کسر محدود به زیر گروه های جنسی، سنی، شغلی یا طبقه اجتماعی خاص می گردد
- زمان: بعد زمانی در محاسبه میزان معمولا یک سال است.
- ضریب: بنا به نوع میزان از ضرایب با توان ده استفاده می شود تا از اجزای اعشاری اجتناب گردد.
نسبت (Ratio) : بیانگر ارتباط میان اندازه دو مقدار تصادفی می باشد. در نسبت صورت کسر لزوماًٌ بخشی از مخرج کسر نیست. صورت و ومخرج کسر ممکن است دارای فاصله زمانی باشند.
تناسب (Proportion) : عبارت است از نسبتی که اهمیت یک جزء را نسبت به کل نشان می دهد. صورت کسر همواره جزئی از مخرج کسر است و مقدار آن بصورت درصد بیان می شود.